TRĄDZIK POSPOLITY – PRZYCZYNY POWSTAWANIA
Trądzik pospolity, zwyczajny (acne vulgaris) jest jedną z najczęstszych chorób skóry. Jest schorzeniem przewlekłym aparatu włosowo – łojowego na jego rozwój wpływ ma wiele czynników, dlatego, aby go wyeliminować potrzebne jest kompleksowe i holistyczne podejście.Trądzik spotyka młodzież w wieku dojrzewania ( około 80%), ale też coraz częściej osoby dorosłe (acne tarde). Zmiany trądzikowe najczęściej lokalizują się na twarzy, ale też na plecach i na klatce piersiowej.Występują też przypadki że wykwity możemy zaobserwować na ramionach i w skrajnych przypadkach na pośladkach. W zależności od wykwitów rozróżniamy takie postacie trądziku jak zaskórnikowy, grudkowo – krostkowy, ropowiczy – z obecnością ropnych torbieli i bliznowaciejący – w obrębie wykwitów tworzą się bliznowce oraz skupiony – tyczy się najczęściej mężczyzn, występują torbiele i nacieki a gojenie tworzy blizny. Występować też może trądzik piorunujący – najcięższa postać trądziku, w której poza zmianami skórnymi są też nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych np. zwiększone CRP, niedokrwistość, podwyższone OB. Ze względu na czynniki prowokujące do powstawania zmian możemy mieć do czynienia z trądzikiem kosmetycznym ( zapychanie porów skóry pudrami, różami do policzków), trądzik polekowy (steroidy, witamina B12), trądzik z wydrapania ( na tle nerwowym, drapanie skóry i wykwitów i roznoszenie w ten sposób bakterii) i trądzik zawodowy (styczność z olejami, chlorem).
Wykwitem pierwotnym w trądziku pospolitym są zaskórniki. Zaskórnik otwarty, który w wyniku utlenienia keratyny i nagromadzenia melaniny jest zabarwiony na ciemno i zaskórnik zamknięty – jest biały i powstaje w wyniku nagromadzenia się korneocytów w ujściu gruczołów łojowych. Jednym z przyczyn powstawania trądziku są czynniki genetyczne zwłaszcza u osób z trądzikiem trudnym do wyleczenia w wywiadzie uwzględnia się występowanie trądziku u członków w najbliższej rodzinie.
Trądzik pospolity wywołany jest bakteriami Propinibactrium acnes,jednak gdyby te bakterie były jedynym powodem trądziku, łatwo byłoby go wyleczyć za pomocą antybiotyków. Propinibacterium acnes jest bakterią Gram – dodatnią, należy do lipofilów, a pod względem swojej budowy morfologicznej do maczugowców. Bakteria ta związana jest z mikroflorą nie tylko skóry, ale także jamy ustnej, jamy nosowo gardłowej i dróg moczowo płciowych oraz jelita cienkiego. Te bakterie przy nadmiernej kolonizacji infekują skórę. Nadmierne wydzielanie łoju i zmiana jego składu dodatkowo sprzyja rozwojowi bakterii. Natomiast Obecność drobnoustrojów Staphylococcus epidermis czyli ziarniniak tlenowy i Pityrosporum ovale – drożdżak lipofilny, który należy do grzybów saprofitycznych, Gram dodatnich, jest kolejną przyczyną trądziku pospolitego. Wymienione drobnoustroje podobnie jak bakterie P.acnes stanowią naturalną mikroflorę bakteryjną, ale w pewnych warunkach np. podczas obniżonej odporności ( np. przy cukrzycy) stanowią chorobotwórcze pasożyty i atakują skórę .
Keratynizacja mieszka włosowego, która jest spowodowana zwężeniem kanału wyprowadzajacego i utrudnia usuwanie zawartości gruczołu łojowego i jest kolejnym powodem do rozwoju trądziku. To daje początek zmian zapalnych i w ten sposób powstają pierwotne zmiany trądzikowe czyli mikrozaskórniki, które są niewidoczne a następnie powstają zaskórniki wspomniane wcześniej otwarte i zamknięte. Jest to proces zachamowania złuszczania korneocytów – martwych komórek warstwy rogowej naskórka . Niedobór witaminy C i A może sprzyjać nasileniu zmian, udowodniono, że za powstawanie zaskórników odpowiedzialna jest też niska zawartość kwasu linolowego w organizmie.
Zmiany hormonalne jako kolejny czynnik powodujący trądzik. Zaburzenia hormonalne mają spory wpływ na rozwój zmian (wykwitów), głównie odpowiadają za to androgeny czyli siarczan dihydroepiandrosteron, testosteron i dihydrotestosteron, który powstaje pod wpływem enzymu 5 alfa reduktazy. Androgeny, które u kobiet produkowane są w jajnikach i nadnerczach a u mężczyzn w jądrach i nadnerczach stymulują rozrost gruczołów łojowych i nadmierną produkcje łoju. Występuje wtedy zjawisko hiperandrogenizmu, który u kobiet charakteryzuje się zaburzeniami miesiączkowania i / lub hirsutyzmem, a trądzik może przebiegać w ciężkiej postaci. Podobnie sprawa ma się u mężczyzn w kwestii nasilonego trądziku a hiperandrogenizm charakteryzuje się dodatkowo łysieniem angrodenowym. ACTH czyli hormon adenokortykotropowy produkowany przez przysadkę mózgową także jest odpowiedzialny za powstawanie trądziku. Wzrost jego stężenia pobudza produkcje kortyzolu, który nasila łojotok. Natomiast w okresie przedmiesiączkowym u kobiet obserwuje się zaostrzenie zmian trądzikowych, podobnie dzieję się tak w okresie menopauzalnym.Problemy z trądzikiem mogą nasilać się w czasie ciąży oraz stosując antykoncepcje hormonalną zawierającą tylko progesteron. W tych wszystkich podanych przypadkach, działanie hormonów jak widać ma duże znaczenie.
Czynniki, które mogą zaostrzyć zmiany trądzikowe to także stres, dieta i leki. Zły stan psychiczny może zaostrzyć zmiany trądzikowe a przy zmianach już istniejących może być powodem pogorszenia stanu psychicznego, w pewnych przypadkach może doprowadzić do lęku, wyobcowania i stanów depresyjnych. Nasilone zmiany trądzikowe mogą być spowodowane uwalnianiem neuroprzekaźników, które biorą udział w regulacji aktywności sebocytów, czyli komórek produkujących łój. Nasilony trądzik spowodowany stresem może mieć powiązanie ze zwiększeniem surowiczego stężenia kortyzolu ( wspomnianego wcześniej hormonu stresu), który ma zbliżone działanie do androgenów w sytuacjach stresowych.Czynniki stresowe działają poprzez oś podwzgórze – przysadka – nadnercza i mogą nawet wchodzić w interrakcje z czynnikami dietetycznymi (objadanie się nie zdrowymi produktami w sytuacjach stresowych) i w konekwencji nasilać zmiany trądzikowe.
Dieta to kolejny czynnik zaostrzający trądzik, jednak jest to kwestia bardzo indywidulana.Na pewno warto unikać alkoholu, ostrych dań i przypraw, dużej ilości soli oraz słodyczy. Nabiał też może nasilać zmiany ma to związek ze stosowaniem preparatów hormonalnych jako dodatków do pasz dla trzody oraz zmienioną produkcją mleka. Dobrym rozwiązaniem będzie dieta o niskim indeksie glikemicznym, która może zmniejszyć insulinopodobny czynnik wzrostu IGF – 1. Uznaje się że ten czynnik pełni szczególną role w patogenezie powstawania trądziku.
Leki bardzo często nasilają trądzik.Leki przeciwpadaczkowe, antydepresyjne, leki przeciwgruźlicze, leki hormonalne czyli steroidy anaboliczne, glikokosteroidy oraz witaminy B12, B6 i B1 mogą trądzik wywołać bądź go nasilić.
Słońce może nie sprzyjać trądzikowi, choć na początku moze wysuszyć zmiany i osobom borykającym się ze zmianami wydaje się że nastąpiło złagodzenie i wyciszenie zmian. Natomiast w okresie jesieni w gabinetach można zauważyć zwieksząna ilosć pacjentów, którzy skarżą sie na pogorszenie zmian. Istotne jest to że osoby z trądzikiem powinny używać filtry przeciwsłoneczne, aby przeciwdziałać na przebarwienia ponieważ to jest kolejny problem po wyleczeniu tradziku lub dodatkowo wystepujący przy trądziku. Palenie tytoniu także jest niewskazane przy trądziku, wiąże sie to głównie z tym że skóra może dłużej goić się po zabiegach złuszczających i może to nasilać stan zapalny. Nikotyna nasila też hiperkeratozę naskórkową i to może przyczyniać się do zmian trądzikowych.Nieodpowiednia i agresywana pielęgnacja czyliczęste peelingi ziarniste, nadmierne wysuszenie skóry produktami z dużą zawartością alkoholu, tarcie skóry ręcznikiem i agresywny demakijaż, maskowanie niedoskonałości pod grubą wartwą pudru sprzyja nasileniu trądziku.
Przebieg trądziku zaczyna się często od wzmożonego łojotoku, nastepnie nieodpowiednim rogowaceniem ujść gruczołów łojowych, namnażanie bakterii, potem powstają wykwity niezapalne czyli zaskórniki, następnie zmiany zapalne – krostki, grudki i na końcu przebarwienia i blizny.
Jeśli chcemy wyleczyć trądzik musimy zadziałać nie tylko na jego objawy, ale musimy także znaleść przyczynę jego wystepowania. Podejscie holistyczne to podstawa sukcesu. Dieta, styl życia (sport, praca, odpoczynek), odpowiednio dobrane zabiegi, indywidualnie dobrana terapia w gabinecie kosmetologicznym lub dermatologicznym oraz systematyczna pielęgnacja domowa z dobrze dobranymi produktami ze sprawdzonymi składami kosmetycznymi.Potrzebna może być antybiotykoterapia, przeananalizowanie branych leków, suplementacja. Problem na skórze może być powiazany z nietolerancją pokarmową, z zaburzeniami hormonów i jakąś jednostką chorobową. Jak widać problem trądziku jest problemem złożonym, wpływa na niego ma wiele czynników i procesów działania. Warto sięgnąc porady specjalisty i w pierwszej kolejności udać się do kosmetologa.
Kontynuacja artykułu w 2 części.
Lic. Kosmetolog Aleksandra Hinc